Is de kinderopvang ondertussen niet gewoon failliet?
En nee, dan heb ik het niet over die ene onderneming of die ene agglomeratie van kinderopvangbedrijfjes die langzaam zijn gefuseerd – met het idee samen sterker te staan.
Dan heb ik het er niet over dat veel kinderopvangorganisaties waarschijnlijk steeds financieel ongezonder zijn geworden of over de iedereen inmiddels wel bekende toeslagenaffaire.
Ik heb het over de kinderopvang zoals die nu is, in deze huidige vorm. Over het systeem waar we ons allemaal steeds verder laten verdwijnen in een web van regels. Terwijl ondertussen ouders, medewerkers en misschien zelfs wel kinderen steeds weer met hun rug tegen de muur staan.
Een systeem waar steeds creatievere oplossingen worden bedacht om zowel diensten te kunnen blijven leveren en het bedrijf draaiende te kunnen houden als aan de wetgeving te kunnen blijven voldoen. Oplossingen waarvan je je kunt afvragen wat het effect eigenlijk is op het kind. En of we die kwaliteitsslag waarbij we van kinder-‘opvang’ naar kind-‘ontwikkeling’ wilden gaan op dit moment niet gewoon verloren hebben.
Kinderopvang waarbij ondertussen ook de werkdruk, door een combinatie van bureaucratische wet- en regelgeving en personeelstekort enorm toeneemt – net zoals in zoveel sectoren tegenwoordig. Waardoor het kind allang niet meer centraal staat. Hoeveel mooie visies we ook met z’n allen schrijven en hoe hard we me z’n allen blijven werken.
Waar het elke dag gaat om roeien met de riemen die je hebt, over toenemende stress bij ouders en medewerkers en daarbij steeds meer op elkaar gaan afreageren, elkaar proberen te overtuigen dat je je best doet, maar je best doen niet goed genoeg meer blijkt. Omdat het probleem inmiddels ergens anders ligt. En geen enkele betrokkene het echt volledig en duurzaam meer lijkt te kunnen veranderen. Waar de ene ‘steeds dikkere pleister’ geplakt wordt schiet de andere alweer los.
Organisaties gaan steeds meer kunstjes moeten uithalen om medewerkers binnen te halen en houden. Met alleen een vast contract en wat scholingsbeloften kom je er inmiddels niet meer. Wie kan het meeste (salaris) en beste bieden? De concurrentiestrijd is meer dan ooit aan, maar ook dat kan natuurlijk niet eindeloos door gaan, zonder organisaties de afgrond in te helpen. Hetzelfde geldt voor het invullen van vacatures met ZZPers. Die het vanwege het flexibele karakter het vaak nog nét iets ingewikkelder maken om de vastigheid te bieden die niet alleen vanwege de inspectie maar ook uit pedagogisch oogpunt juist zo belangrijk is.
Bij (pedagogisch) medewerkers begint de rek er ook steeds meer uit te zijn. Na het harde werken tijdens de coronaperiode en vanwege het personeelstekort zou je ze eindelijk eens wat rust gunnen, maar nee de werkdruk neemt ondertussen steeds meer toe en de échte maatschappij brede waardering blijft helaas nog steeds uit. Logisch dat ze dan minstens eens echt die goede arbeidsvoorwaarden willen krijgen, of eens een ‘ja’ zouden willen horen op de vraag naar extra middelen voor op de werkvloer.
En als het dan tenminste voor ouders en de kinderen uitstekend zou werken, maar helaas niks is minder waar. De wachtlijsten nemen toe, de mogelijkheden voor ruil- en extradagen worden steeds beperkter en kinderen worden steeds vaker helemaal ‘afgebeld’ omdat er gewoonweg geen personeel meer beschikbaar is die dag. En in het ergste geval worden contracten tegenwoordig zelfs ontbonden.
Initiatieven als het bieden van (bijna) gratis kinderopvang, zijn natuurlijk ontzettend nobel en idealistisch, maar gaan dit soort zaken natuurlijk niet oplossen en natuurlijk blijft daarbij ook de vraag: wie gaat die kinderen dan precies opvangen? En als we ze al kunnen ‘opvangen’, wat kunnen we op den duur nog daadwerkelijk bijdragen aan hun ‘ontwikkeling’ in deze dagelijkse ratrace van brandjes blussen?
Baat het niet dan schaadt het niet…ik durf mijn hand er niet meer voor in het vuur te steken, dat dat voor de hele kinderopvang geldt. En nee, dat ligt niet aan specifieke collega’s of organisaties, en ja, natuurlijk zullen er plekken zijn waar het nog gaat en de kwaliteit goed is. Maar het gaat om het algemene beeld. En als het (pedagogisch) goed gaat kun je je vaak afvragen hoe: tegen welke prijs en welke werkdruk, met welke stabiliteit en zekerheid dat dat zo blijft. En met hoeveel wisseling van personeel?
Overal zie ik collega’s heel hard werken en overal zie ik die motivatie en drive om er het beste van te maken. Al zie ik ook de moed die in de schoenen zakt, of de neiging om het maar gewoon niet meer te geloven dat het nog beter wordt…of nog het allerergst, al die collega’s die zo hun best doen en het op een gegeven moment gewoon niet meer aan kunnen en uitvallen.
Is het niet tijd voor een echt nieuw systeem. Bijvoorbeeld eentje waarbij er vanuit de overheid en daarbuiten eens echt geïnvesteerd wordt in de eerste jaren van het kind. Want zoals Tessa Roseboom al eerder schreef: ‘Elke euro die je in een kind investeert betaalt zich dubbel en dwars terug.’ De exacte vorm valt natuurlijk nog over te discussiëren, maar dat het tijd is voor echte verandering lijkt me ondertussen wel duidelijk.
Het ligt namelijk niet aan de pedagogisch medewerkers en hun collega’s het ligt niet aan de ouders, en al helemaal nooit aan de kinderen. Het ligt inmiddels gewoon echt aan het huidige systeem. Het systeem waarbij het doel ergens ooit was dat ‘het kind centraal zou staan’ en waarbij we van ‘kinderopvang’ naar ‘kindontwikkeling’ en nog meer wilden gaan, werd een systeem wat onder de huidige omstandigheden ondanks alle goede bedoelingen ervoor zorgde dat er steeds meer regels en kwaliteitseisen kwamen en steeds verder van die doelen verwijderd raakte.
Het is tijd voor verandering. De kinderopvang is failliet.
